Дундговь аймаг
харъяа сумдууд
Дундговь аймаг
Гурвансайхан сум
Ерөнхий мэдээлэл
Дундговь аймгийн Гурвансайхан сум нь 1924 онд байгуулагдсан, хуучнаар Богд хан уулын аймгийн Дэлгэрцогт уулын хошуу. Дэрсэнэ-Ус, Элгэн, Чулуут, Гурвансайхан, Суугаант гэсэн 5 багийн нийт 637 өрхөд 2149 хүн амьдардаг.Хүн амын тоогоор Дундговь аймгийн 15 сумаас эхнээсээ 6-д, газар нутгийн хэмжээгээр 3-д ордог сум юм.
Далайн түвшнээс дээш 1200м өргөгдсөн. Газар хөдлөлийн эрчим 7 балл.Сумын нутаг дэвсгэр нь гүвээ толгод бүхий тал хээр буюу мал аж ахуй болон газар тариалан эрхлэхэд тохиромжтой.
Нийт газар нутгийн хэмжээ 541647.0 га.
Мал сүрэг
Сумын хэмжээнд 135905 толгой малтайгаас 1198 тэмээ, 3371 адуу, 1714 үхэр, 70850 хонь, 58772 ямаа байна.
Зам тээвэр
Сумын газар нутаг дээгүүр ОХУ-ыг Нийслэлтэй холбосон улсын чанартай 35.6 км авто зам дайран өнгөрдөг. Багууд хоорондоо шороон замаар холбогддог.
Ус хангамж
Сумын төвд цэвэр усны эх үүсвэрийн 1 гүний худаг, гүний худгаас усыг шууд насосоор татан шугам хоолойгоор түгэ эж байна. Нийт айл өрхүүд ус түгээх байрнаас усаа авч байна.
Хүн ам өрхийн тоо
null
Орон сууц хангамж
Сумын хэмжээнд 4 айлын 2 орон сууц байгаа бөгөөд бусад нь амины орон сууц, гэр сууц юм. Суманд сүүлийн жилүүдэд шинээр инженерийн бүрэн хангамжтай орон сууц баригдаагүй.
Боловсрол
Ерөнхий боловсролын 9 жилийн сургуулийн 10 бүлэгт 221 хүүхэд өдрөөр суралцаж, албан бус боловсролын дүйцсэн хөтөлбөрөөр бага, суурь, бүрэн дунд боловсрол нөхөн олгох сургалтанд 11 иргэн суралцаж байна. Бага ангийн хамран сургалт 65.0 хувь, суурь боловсролын хамран сургалт 60,3 хувьд хүрсэн. Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжилтэй багшийн хангалт 100 хувьтай байгаа ба мэргэжил дээшлүүлэх хөрвөх сургалтанд нийт 15 багш хамрагдаж байна.Цэцэрлэгийн үндсэн сургалтанд 100, гэр цэцэрлэгт 71 хүүхэд хамрагдаж, сургуулийн өмнөх боловсролын хамралт 75,0 хувьд хүрсэн.
Цэцэрлэг
Цэцэрлэг Суугаант багт байршилтай100 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 100 хүүхэд хүмүүжиж байна18 багш, ажиллагсадтай2012 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, зориулалтын дагуу баригдсан, Инженерийн төвлөрсөн хангамжтай. Стандартын дагуу сургалт явуулахад тохиромжтой, чанар сайтай.
Эмнэлэг
Эрүүл мэндийн төвСуугаант багт байршилтай8 ортой5 эмч, 4 сувилагч нийт 23 ажиллагсадтай2010 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Инженерийн бие даасан хангамжтай. Эмнэлгийн үйл ажиллагаа явуулах стандартын шаардлага хангахгүй байгаа тул тус барилгыг хэвтэж эмчлүүлэх эмнэлгийн зориулалтаар ашиглаж нэмж амбулаторийн барилгын өргөтгөл хийх шаардлагатай.
Соёлын төв
Суугаант байршилтай100 хүний суудалтай8 ажиллагсадтай1969 онд ашиглалтанд орсон чулуун хийцтэй, зориулалтын барилга. Тус барилга нь чулуун барилга бөгөөд дээврийн нурууны мод муудаж унжсан аж ахуйн аргаар татаж тогтоож засвар хийсэн боловч ашиглах боломжгүй гэсэн мэргэжлийн хяналтын дүгнэлт гарсан. Шинээр Соёлын төвийн барилга барих шаардлагатай.
Ажиллах хүч салбараар
Сумын хэмжээгээр нийт 135.9 мянган мал тоологдсоноос цэвэр үүлдэр, эрлийз, нутгийн шилмэл омгийн 2.6 мянган толгой мал тоологдсон нь нийт малын 1.9 хувь байна. 491 малчин өрх, 18 малтай өрх байгаа нь сумын нийт өрхийн 79.9 хувийг эзэлж байна. Сумын хэмжээгээр жилд 0.019 га талбайд төмс, 0.0049 га талбайд хүнсний ногоо тариалж байна.Төрийн байгууллагад 118 хүн ажиллаж байна.
Хот байгуулалт газрын харилцаа
Гурвансайхан сумын төв нь Засаг захиргаа, үйлчилгээний үүрэг давамгайлсан сум юм. Сумын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг 2007 онд орон нутгийн төсвийн санхүүжилтээр боловсруулсан. Сумын төвийн нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийн өнөөгийн байдал:ногоон байгууламж, амралт, аялал жуулчлалын бүс 9.2 гахөдөө аж ахуйн бүс 514.900гаӨнөөгийн байдлаар 156 өрхөд гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар 11.52 га газар өмчилж, 345 өрхөд өвөлжөө, хаваржааны зориулалтаар 253 га газар, 3 аж ахуй нэгж амралт, аялал жуулчлалын зориулалтаар 4.2 га газар эзэмшиж байна.
Засаг даргын тамгын газар
ЗДТГ-ын барилгаСуугаант багт байршилтай31 ажиллагсадтай2001 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, зориулалтын бус барилга. Аж ахуйн аргаар барьсан тул хүлээж авах, ашиглах боломжгүй гэсэн мэргэжлийн хяналтын дүгнэлт гарсан. Шинээр ЗДТГ-ын барилга барилга барих шаардлагатай.
Сумын сор бүтээгдэхүүн
Дугуй ааруул
Сумын хөгжлийн зорилт
Тус сум нь “Ард иргэдийнхээ хөгжлийг эрхэмлэсэ алсын хараа бодлоготойн, түүх соёл уламжлалаа иргэдтэй, байгаль орчны тэнцвэртэй байдлыг хамгаалсан, хөдөө аж ахуйгаа түшиглэсэн тэргүүний сум болно” болох зорилго тавьж дараах гол зорилтуудыг дэвшүүлэн ажиллаж байна. Үүнд:Эдийн засгийн бүтцийг боловсронгуй болгож, хэрэглэгч сумаас үйлдвэрлэгч сум болох суурь нөхцлийг бүрдүүлэх Ажлын байрыг 2.3 дахин нэмэгдүүлж, ажиллах хүчний байршлыг хүн амын суурьшил, газар нутгийн зохион байгуулалт, эдийн засгийн бүтэцтэй уялдуулан зөв байршуулах Нийгмийн дэд бүтэц, Орон сууцны хангамжийн хувийг дээшлүүлэх
Сумын индекс
Төрлийн нэрэн дээр дарж дэлгэрэнгүй харна уу| Боловсрол: | 0.767973000 |
| Эрүүл мэнд: | 0.859795000 |
| Эдийн засаг: | 0.401041428 |
| Бусад: | 0.600795000 |
| Дэд бүтэц: | 0.444450000 |
| Байгаль орчин: | 0.833335000 |
Дундговь аймгийн Зүүн урд хэсэгт: Улаанбаатар хотоос 300 км, Аймгийн төвөөс 71 км зайд байрладаг.Өөрийн аймгийн Өлзийт, Өндөршил, Говь-Угтаал сумдтай хиллэдэг.
Хуурайдуу халуун зунтай, хахир өвөлтэй.1 дүгээр сарын дундаж температур -25 С7 дугаар сарын дундаж температур +20 Сжилийн дундаж салхины хурд 4-5 м/сжилийн хур тундасны хэмжээ 16-77 мм
Орон нутгийн төсөв.Сумын төсвийн нийт орлого нь 886.2 сая төгрөг бөгөөд улсын төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг 834.9 сая төгрөг, сумын өөрийн орлого 51.3 сая төгрөгийн орлогоос бүрддэг. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 836.7 сая төгрөг байна. Нийт зардлын 69.2 хувь нь цалин, 7.6 хувь нь нийгмийн даатгалын шимтгэл, 23.2 хувийг нь бусад зардал эзэлж байна.Эдийн засгийн бүтэцСумын хэмжээнд нийт 13 аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагаа явуулж улсын төсөвт НӨАТ-4431.4, ААНОАТ-1890.0 сая төгрөгийн татвар төвлөрүүлж байна.
Газар тариалан
Сумын хэмжээнд нийт 0.0239 га-д газар тариалан эрхэлдэг. Үүнээс 100 хувьд нь төмс, хүнсний ногоо тариалж байна.
Цахилгаан хангамж
Сум нь Төвийн эрчим хүчний системд холбогдсон. Сумын төв дээр 1991 онд баригдсан 35/04 квт-ийн дэд станцтай.
Дулаан хангамж
Сумын төвд төвлөрсөн уурын зуух байхгүй бөгөөд албан байгууллага, ААнэгж, бусад үйлчилгээний газрууд өөрсдийн харьяа жижиг уурын зуухуд ажиллаж байгаа бөгөөд нийт 7 уурын зуухууд ажиллаж байна.
Шилжилт хөдөлгөөн
Сумын хүн амын 61.6 хувь нь залуу болон дунд насныхан, 28.9 хувь нь хүүхэд, 9.5 хувь нь өндөр настан байна.
Нийгмийн үйлчилгээний барилга байгууламж
Сургууль
Ерөнхий боловсролын 9 жилийн сургуульСуугаант буюу 5-р баг байршилтай 320 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 223 хүүхэд суралцаж байна44 багш, ажиллагсадтай1942 онд ашиглалтанд орсон, инженерийн бие даасан хангамжтай, тоосгон хийцтэй, багтаамж, муу, дээвэр муудсан .
Эрүүл мэнд
Суманд улсын төсвийн 8 ортой 1 эмнэлэг, 1 эмийн сан үйл ажиллагаа явуулж, 3 их эмч, 11 эмнэлгийн тусгай мэргэжилтнүүд ажиллаж байна.2012 онд нийт 50 хүүхэд мэндэлж, 0-1 насны хүүхдийн эндэгдэл, эхийн эндэгдэл байхгүй байна. Нийт өвчлөлийг авч үзвэл халдварт бус өвчлөл 118, осол гэмтэл 7, халдварт өвчлөлийн 4 тохиолдол гарсан байна.
Соёл спорт
1969 онд ашиглалтанд орсон 100 суудалтай Соёлын төвийн чулуун барилга нь ашиглалтын шаардлага хангахаа байж мэргэжлийн хяналтын дүгнэлт гарсан ч үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тус барилгад урлагийн тоглолт, дугуйлан, номын сангийн үйлчилгээ зэрэг бүх соёл урлагийн үйл ажиллагаа явагддаг байсан нь зогсоод байна.Тус сум Ахуйн үйлчилгээний нэгдсэн төв байхгүй, 4 аж ахуй нэгж худалдаа үйлчилгээний чиглэлээр, 3 аж ахуй нэгж шатахуун түгээх чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. 4 жижиг дэлгүүр, цайны газар 2, үсчин 1, оёдолын 1, цэг салангид үйл ажиллагаа эрхэлж байна.
Шашин сүм хийд
Сумын хэмжээнд буддагийн 1 сүм байна.Ганданчойнхорлин хийд нь 1990 онд үүсгэн байгуулагдаж, анхны хурлаа 26 ламтайгаар гэрт хурал номын үйл ажиллагаагаа хурэ эхэлсэн. 1992 онд Чогчин дуган баригдсан. Тухайн хийдүүдэд нийт 17 хуврага, санваартан ажиллаж байна.
Ажилгүйдэл ядуурал
Суманд бүртгэлтэй ажилгүй 48 иргэд байна. Нийт ажилгүй иргэдийн 50.0 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл 0.1 хувийг дээд, 1.5 хувийг тусгай дунд, 28 хувийг бүрэн дунд, 40.0 хувийг бүрэн бус дунд, 30.4 хувийг бага буюу боловсролгүй хүмүүс тус тус эзэлж байна.
Барилга
Орон нутагт 2012 оны барилга угсралт, их засварын ажил нь 550.0 сая төгрөгийн гүйцэтгэлтэй байна. Үүнээс улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж байгаа ажил 100 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.
Суманд хэрэгжиж буй төслүүд
Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төсөлТогтвортой амьжиргааХөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн төслүүд
Сумын хөшөө дурсгал
Хөшөө дурсгалын нэр:Хур харцага Байгуулагдсан он:2001Хөшөө, дурсгалын намтар:2001 онд УИХ-ын гишүүн агсан Ж.Наранцацралтын санаачилга дэмжлэгтэйгээр уг хөшөөг Их газрын чулуунд байрлуулсанХөшөө дурсгалын нэр: “Уяхан замбуу тивийн наран”Байгуулагдсан он:2008Хөшөө, дурсгалын намтар: 2008 онд МУГЖ, Зууны манлай уртын дуучин н.Норовбанзадын гэгээн дурсгалд зориулж үр хүүхдүүдийн санаачилгаар байгуулагдсан.
Сумын онцлог
Дундговь аймгийн Гурвансайхан сум нь УБ хотоос 300км, аймгийн төвөөс 71 км-т байрладаг. Мал аж ахуй илүүтэй хөгжсөн. 22 мянгат малчинтай бөгөөд аймагтаа хамгийн олон мянгат малчинтай сумаар сүүлийн 2 жил шалгарч байна. Тус суманд улсын тусгай хамгаалалттай Их газрын чулуу, хуучин чулуун зэвсгийн үеийн Ярх уул зэрэг байгалийн үзэсэгэлэнт газруудтай. Волейболын спорт түлхүү хөгжиж 1980-1990-ээд онд аймагтаа тасралтгүй 8 удаагийн аварга болж байсан амжилттай билээ. Одоо ч өсвөр залуучууд тасралтгүй хичээллэж амжилт гаргаж байна. 2010 онд хүн эмнэлгийн барилга, 2013 онд хүүхдийн цэцэрлэгүүд шинээр баригдаж аймагтаа хамгийн сүүлийн үеийн стандарт хангасан барилгатай болсон. Элгэн багийн эмэгтэйчүүдийн хийсэн ааруул нь 2008 онд улсад шалгарч улсын ХАА-н яамнаас брэндийн гэрчилгээ хүртсэн амжилттай.